moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Monument bezimiennego bohatera

25 stycznia 1925 roku na wniosek gen. Władysława Sikorskiego, ministra spraw wojskowych, Rada Ministrów podjęła uchwałę o wzniesieniu w Warszawie Grobu Nieznanego Żołnierza. Na jego lokalizację wybrano centralny punkt kolumnady Pałacu Saskiego, który był wówczas siedzibą Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

Pomysł oddania hołdu poległym za ojczyznę bezimiennym żołnierzom powstał we Francji po I wojnie światowej. 11 listopada 1920 roku nieznany żołnierz armii francuskiej spoczął pod Łukiem Triumfalnym w Paryżu. Podobna uroczystość odbyła się tego samego dnia w Londynie. Prochy brytyjskiego żołnierza złożono w Opactwie Westminsterskim.
W Polsce pierwsze inicjatywy mające na celu stworzenie podobnego miejsca upamiętniającego poległych zrodziły się w 1921 roku. Zajęły się tym m.in. Komitet Uczczenia Poległych 1914–1921 oraz stowarzyszenie Polski Żałobny Krzyż. – Ich członkowie dyskutowali, jaką formę powinien mieć pomnik i gdzie ma zostać zlokalizowany – mówi dr Marek Wrzesiński, historyk okresu międzywojennego.

Tajemnicza tablica

W listopadzie 1923 roku na polecenie prezydenta Stanisława Wojciechowskiego powołano Tymczasowy Komitet Organizacyjny Budowy Pomnika Nieznanego Żołnierza. Na jego czele stanął gen. Tadeusz Rozwadowski, wówczas Generalny Inspektor Jazdy. Prace komitetu posuwały się jednak bardzo wolno. Przyspieszyło je dopiero tajemnicze wydarzenie z 2 grudnia 1924 roku. Tego dnia nad ranem anonimowy fundator położył u stóp pomnika księcia Józefa Poniatowskiego, stojącego wtedy przed Pałacem Saskim, tablicę z napisem „Nieznanemu żołnierzowi poległemu za ojczyznę”. Wydarzenie nagłośniły media i warszawiacy zaczęli odwiedzać to miejsce oraz składać tam kwiaty i zapalać znicze. – Według powszechnego przekonania ofiarodawcą płyty był Ignacy Jan Paderewski, dyplomata i pianista, jednak po latach okazało się, że ufundowało ją Zjednoczenie Polskich Stowarzyszeń Rzeczypospolitej – podaje historyk.

Wydarzenie zmobilizowało powołany przez prezydenta komitet do działania. 23 grudnia 1924 roku zebrał się on na kolejne spotkanie w sprawie budowy w Warszawie miejsca pamięci. Miesiąc później, na posiedzeniu 25 stycznia 1925 roku, na wniosek gen. Władysława Sikorskiego, ówczesnego ministra spraw wojskowych, Rada Ministrów podjęła uchwałę o wzniesieniu w Warszawie Grobu Nieznanego Żołnierza. Zdecydowano, że powstanie on w kolumnadzie Pałacu Saskiego, który był wówczas siedzibą Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

Wcześniej rozważano różne inne lokalizacje w stolicy, m.in. na stokach Cytadeli, w Forcie Legionów, przy moście Poniatowskiego czy na Krakowskim Przedmieściu. – Wybrano arkady Pałacu Saskiego, ponieważ tam znajdowała się już pamiątkowa płyta, a ponadto na placu przed nim odbywały się najważniejsze uroczystości patriotyczne, m.in. defilady wojskowe – tłumaczy dr Wrzesiński.

Opracowanie projektu monumentu powierzono rzeźbiarzowi Stanisławowi Ostrowskiemu. Zgodnie z jego koncepcją pomnik umieszczono w trzech środkowych arkadach pałacu. Tworzyła go płyta z szarego kamienia z napisem „Tu leży żołnierz polski poległy za Ojczyznę”, ozdobne kraty z kopiami Orderu Virtuti Militari i Krzyża Walecznych oraz umieszczone na filarach granitowe tablice z wymienionymi polami bitew, w których walczyli Polacy.

Lwowski obrońca

Nekropolię, z której miano ekshumować szczątki żołnierza, wskazał drogą losowania ogniomistrz Józef Buczkowski, kawaler Virtuti Militari, spośród 15 miejsc zaproponowanych przez władze wojskowe. Los padł na cmentarz Orląt Lwowskich.

29 października 1925 roku na tej nekropolii ekshumowano trzy bezimienne groby: sierżanta, kaprala oraz ochotnika w maciejówce. Trumnę z prochami żołnierza, które miały spocząć w Warszawie, wskazała Jadwiga Zarugiewiczowa, polska Ormianka i matka Konstantego – żołnierza, który poległ w bitwie pod Zadwórzem. Okazało się, że wybrała 14-letniego szeregowca w maciejówce. „Z pogruchotanych kości lewej nogi i czaszki wnosić należy, że żołnierz padł na polu bitwy”, podawała wówczas „Polska Zbrojna”.

Warszawa. Grób Nieznanego Żołnierza przy placu Saskim. Widok wnętrza, przy grobie warty honorowe i wieńce. 01.11.1927 r. Fot. NAC

Po pożegnalnym nabożeństwie we Lwowie trumnę z prochami sprowadzono do Warszawy specjalnym pociągiem i 2 listopada uroczyście złożono w Grobie Nieznanego Żołnierza. Obok wstawiono 14 urn z ziemią z innych miejsc bitew oraz zapalono wieczny znicz. Wartę honorową zaciągnęli żołnierze z 36 Pułku Legii Akademickiej.

Podczas II wojny światowej, pod koniec 1944 roku Pałac Saski został wysadzony przez Niemców w powietrze. Zachował się jednak fragment kolumnady z Grobem Nieznanego Żołnierza. Po wejściu do Warszawy 17 stycznia 1945 roku polscy żołnierze rozpalili przy nim ognisko zamiast znicza, a pierwszą wartę zaciągnęły przedstawicielki 1 Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater.

Po wojnie grób odbudowano, odnawiając trójarkadowy fragment ocalałej kolumnady i odsłonięto go ponownie 9 maja 1946 roku. Wprowadzono też przy nim całodobowy posterunek honorowy. – W PRL-u władze usunęły jednak tablice związane z miejscami bitew z czasów wojny polsko-bolszewickiej, wmurowano natomiast nowe, upamiętniające walki stoczone podczas II wojny światowej – mówi historyk.

Po 1989 roku na filarach grobu zamontowano kopie czterech tablic z 1925 roku. Odsłonięto też 14 nowych płyt upamiętniających 180 najważniejszych bitew w historii Polski. W kolejnych latach w monumencie złożono ziemię z mogił katyńskich i odsłonięto nowe tablice poświęcone pamięci żołnierzy wyklętych, walkom powojennego podziemia niepodległościowego oraz starciom z bojówkami Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii.
Grób Nieznanego Żołnierza jest panteonem narodowej pamięci. Przez całą dobę wartę honorową pełnią przy nim żołnierze Pułku Reprezentacyjnego Wojska Polskiego, płonie tam też wieczny znicz. Na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego przed grobem odbywają się najważniejsze uroczystości państwowe i wojskowe, a zgodnie z protokołem dyplomatycznym odwiedziny grobu to obowiązkowy punkt wizyty w Warszawie każdej oficjalnej delegacji zagranicznej.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Dowództwo Garnizonu Warszawa, st. szer. spec. Krystian Igielski, NAC

dodaj komentarz

komentarze


Siedząc na krawędzi
 
Wojskowy kurs dla pozorantów
„Aleo Mout”, czyli odzyskać miasto
Następca amunicji 5,56 mm
Posłowie o wojskach medycznych
Na zagraniczne kursy razem z rodziną?
Z misją wracają do Rumunii
Kandydaci na terytorialsów przekroczyli bramy koszar
Po medale w sprincie drużynowym
Zmiany w zadaniach korpusu czy kontynuacja?
Eksperyment OM, czyli 10 Brygada Kawalerii
Jałta. Symbol zdrady
Nowelizacja prawa lotniczego – MON chce listy wysokich budynków
„Ferie z WOT” na poligonie w Żaganiu
Opanować miasto wspólnymi siłami
Bałtyk pod strażą
Dariusz Łukowski pokieruje BBN-em
Cztery medale biegaczki „armii mistrzów”
Nie żyje Juliusz Kulesza „Julek”
Polscy żołnierze wracają na zimowe wojskowe igrzyska
Wojna w boksie
Druga zmiana zameldowała się na granicy
Rusza kwalifikacja wojskowa
Polska nie zawiesza współpracy z Koreą Południową
Znaki do zmiany. Ze względu na tradycję i bezpieczeństwo
Święto żołnierzy AK już za tydzień!
Będą nowe centra szkoleń specjalistycznych dla terytorialsów!
Wojsko szkoli z zarządzania kryzysowego
Eurokorpus na czele grupy bojowej UE
Niezwyciężeni na start!
To nie mogło się udać, ale…
Polska oferta zbrojeniowa dla Ukrainy
Kawalerzysta z Battle of Britain
„Feniks” z pomocą dla… przedszkolaków
Bezpieczeństwo jest najważniejsze
Przetrwać w lodowatej wodzie
Great Game of Interests
What Can Europe Do?
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Niemożliwe nie istnieje
Hub w Rzeszowie pod parasolem ochronnym
Liczymy na medale!
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Zbrojeniowa misja gospodarcza
Polacy i Kanadyjczycy szkolą ukraińskich żołnierzy
Broń, która niszczy radary wroga
Świeże siły w Jasionce
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Koreański koncern zaprzecza medialnym doniesieniom
Wojsko podsumowało 2024 rok
Rusza program „Szpital Przyjazny Wojsku”
Nowy eksponat w krakowskim muzeum
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Zbrodnia w świecie rzeczy
Marynarze i komandosi zwalczają dywersję na morzu
Żołnierze nadal grają z WOŚP
Służby badają okoliczności samobójstwa żołnierza
Europa chce wydawać na obronność więcej i… racjonalniej
Bezpieczeństwo na Bałtyku
„Husarz" w rękach Polaka
Generacje obok siebie

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO