moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Polska wiktoria pod Kałuszynem

To była jedna z najcięższych i najkrwawszych bitew wojny obronnej 1939 roku. W nocy z 11 na 12 września oddziały 1 Dywizji Piechoty Legionów dowodzone przez gen. Wincentego Kowalskiego zdobyły Kałuszyn opanowany wcześniej przez wojska III Rzeszy. Następnie wyrwały się z niemieckiego okrążenia. Dzięki zwycięstwu dywizja mogła kontynuować walkę.

Jubileusz dwudziestopięciolecia 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie i piętnastolecia 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie. Defilada przed prezydentem RP Ignacym Mościckim (na trybunie z prawej). Fot. NAC

„Wpadliśmy w pierwsze opłotki Kałuszyna – było tu więcej Niemców, uciekali jak króliki przez płoty w ogrody i sady. […] Przed nami uciekała duża gromada Niemców – z kilkudziesięciu. Usiłował ich zatrzymać niemiecki oficer – krzyczał coś. Kilku Niemców odwróciło się i zaczęło do nas strzelać” – tak por. Andrzej Żyliński, dowódca szwadronu ułanów z 1 Dywizji Piechoty Legionów, opisywał szarżę na Kałuszyn w nocy z 11 na 12 września 1939 roku.

REKLAMA


Podczas wojny obronnej 1 Dywizja Piechoty pod dowództwem gen. Wincentego Kowalskiego walczyła w składzie Grupy Operacyjnej „Wyszków”. Jednostka rozpoczęła swój szlak bojowy w rejonie Narwi i Wyszkowa. Uczestniczyła potem w starciach o Pułtusk i Gnojno. Następnie została wycofana na linię Bugu i toczyła bój o Wyszków. 11 września gen. Kowalski otrzymał rozkaz odwrotu znad dolnego Bugu na południowy wschód.


Na drodze 1 Dywizji znalazł się Kałuszyn, miasteczko położone niedaleko Mińska Mazowieckiego, około 50 km na wschód od Warszawy. Niestety, jak ustaliły polskie patrole, miejscowość została zajęta przez oddziały niemieckie. – Były to nacierające z północy jednostki 44 Pułku Piechoty 11 Dywizji Piechoty oraz oddziały Dywizji Pancernej „Kempf” – mówi Jarosław Jagodziński, historyk, badacz dziejów II wojny światowej.


Wrogie jednostki odcięły drogę odwrotu polskim oddziałom – 1 Dywizja znalazła się w okrążeniu. Gen. Kowalski postanowił przebić się nocą przez niemiecki kordon w rejonie Kałuszyna. Walki rozpoczęły się od nocnej szarży 4 szwadronu 11 Pułku Ułanów pod dowództwem por. Żylińskiego. Była ona sygnałem do ataku piechoty.


Za ułanami ruszył 6 Pułk Piechoty Legionów. Jednak żołnierze, wobec silnego oporu przeciwnika, nie dali rady przebić się przez niemiecką obronę. „W tym samym czasie III batalion 6 Pułku Piechoty pod dowództwem ppłk. Jana Kasztelowicza atakował górujące nad okolicą wzgórze 194,8” – opisuje historyk. O świcie 12 września wzgórze zdobyto, co umożliwiło rozpoczęcie generalnego szturmu na Kałuszyn. „Cicho szliśmy w stronę miasteczka. Na przedmieściach dostaliśmy rozkaz: przygotować granaty i bagnet na broń. Chwilę później zaczął się tam sądny dzień – gwałt, jęk, strzelanina. Jak weszliśmy na rynek, to strach było patrzeć na zwały niemieckich trupów” – relacjonował uczestnik walk szer. Ludwik Skrebutenas w audycji Polskiego Radia z 1970 roku.

Jubileusz dwudziestopięciolecia 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie i piętnastolecia 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie. Uroczystości na placu Łukiskim, sierpień 1939 r.

Po całonocnych zaciętych zmaganiach miasto znalazło się w rękach Polaków. – 1 Dywizja jednak nadal była w okrążeniu i dopiero w nocy z 12 na 13 września po kolejnych walkach przerwała otaczający ją pierścień wojsk niemieckich – podkreśla Jagodziński. W walkach 6 Pułk Piechoty stracił jedną trzecią swojego stanu, czyli około 600 żołnierzy. Po niemieckiej stronie poległo prawie tysiąc żołnierzy, a niemiecki 44 Pułk Piechoty został prawie całkowicie rozbity.


Bitwa pod Kałuszynem była jedną z niewielu zwycięskich batalii wojny obronnej. Dzięki wydostaniu się z okrążenia 1 Dywizja mogła kontynuować walkę. Jej żołnierze bili się jeszcze pod Seroczynem, Oleśnicą i Krasnobrodem. Resztki formacji zostały rozbite 23 września w okolicach Tomaszowa Lubelskiego. – Bohaterska postawa tej jednostki podczas kampanii 1939 roku wzbudziła szacunek Niemców, którzy określali ją mianem „Żelaznej Dywizji” – mówi historyk.


Polegli w bitwie polscy żołnierze spoczywają na cmentarzu wojennym w Kałuszynie. W 1986 roku zostały tam pochowane także prochy zmarłego w USA gen. Kowalskiego. Walki z 1939 roku upamiętnia pomnik Złotego Ułana, który ufundował w 75. rocznicę bitwy Jan Żyliński, syn por. Żylińskiego.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: NAC

dodaj komentarz

komentarze


Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
 
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Wojskowa służba zdrowia musi przejść transformację
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
Fundusze na obronność będą dalej rosły
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
Right Equipment for Right Time
Wybiła godzina zemsty
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
Od legionisty do oficera wywiadu
O amunicji w Bratysławie
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Transformacja wymogiem XXI wieku
Wojskowi kicbokserzy nie zawiedli
Bój o cyberbezpieczeństwo
Medycyna w wersji specjalnej
„Szpej”, czyli najważniejszy jest żołnierz
Transformacja dla zwycięstwa
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Jaka przyszłość artylerii?
Szef MON-u na obradach w Berlinie
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Czworonożny żandarm w Paryżu
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
Terytorialsi zobaczą więcej
Zmiana warty w PKW Liban
Norwegowie na straży polskiego nieba
Święto podchorążych
Olimp w Paryżu
Olympus in Paris
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Setki cystern dla armii
Co słychać pod wodą?
Karta dla rodzin wojskowych
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Wzmacnianie granicy w toku
Jesień przeciwlotników
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Święto w rocznicę wybuchu powstania
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Polskie „JAG” już działa
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
„Jaguar” grasuje w Drawsku
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Ostre słowa, mocne ciosy
Trzynaścioro żołnierzy kandyduje do miana sportowca roku
„Szczury Tobruku” atakują
„Husarz” wystartował

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO