moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Pilecki – mniej znane oblicze bohatera

13 maja 1901 roku urodził się Witold Pilecki. Był uczestnikiem walk o Wilno, wojny z bolszewikami, żołnierzem Armii Krajowej. Pułkownik zapisał się na kartach polskiej historii jako autor raportu o zagładzie w Auschwitz. By wypełnić tę misję, do obozu poszedł na ochotnika. Zamordowany w 1948 roku przez komunistów, został pochowany w nieznanym dotychczas miejscu.

– O działalności Witolda Pileckiego podczas niemieckiej okupacji wiemy wiele, natomiast mniej znane są jego dokonania w czasie I wojny światowej i w okresie międzywojennym – mówi dr Dariusz Siwek, historyk specjalizujący się w dziejach Polski XX wieku.

Pilecki urodził się 13 maja 1901 roku w Ołońcu na terenie Karelii w północno-zachodniej części Imperium Rosyjskiego. Jego dziadek został zesłany na Syberię za udział w powstaniu styczniowym, ojciec pracował w Ołońcu jako leśnik. Od 1910 roku rodzina zamieszkała w Wilnie, gdzie Witold – jako uczeń gimnazjum – związał się z działającym w konspiracji polskim harcerstwem.

Partyzant i społecznik

– Pilecki wcześnie zaangażował się w walkę o polską niepodległość. Już jako 17-latek pod koniec I wojny światowej wstąpił do oddziałów samoobrony – opowiada historyk. Na przełomie 1918 i 1919 roku Witold wziął udział w oswobadzaniu Wilna z rąk niemieckich żołnierzy. Po nadejściu Armii Czerwonej walczył w partyzanckim oddziale ułanów Jerzego Dąbrowskiego „Łupaszki” (na cześć tego dowódcy ten sam pseudonim przyjął później płk Zygmunt Szendzielarz). Niedługo potem Pilecki wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 211 Pułku Ułanów Nadniemeńskich. Za męstwo w walkach, m.in. w Bitwie Warszawskiej, został odznaczony Krzyżem Walecznych.

Witold Pilecki z młodzieżą powiatu lidzkiego na zlocie w Warszawie, koniec lat 30. Fot. arch. IPN

Po wojnie Witold zdał maturę i rozpoczął studia plastyczne na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. – W związku z ciężką sytuacją finansową rodziny przerwał naukę i podjął pracę jako urzędnik w sądzie – mówi dr Siwek. Potem zajął się prowadzeniem majątku, który jego rodzina odzyskała w Sukurczach niedaleko Lidy (obecnie na Białorusi). W 1931 roku wziął ślub z Marią Ostrowską. Mieli dwójkę dzieci: Andrzeja i Zofię.

Pilecki, osiedlając się w Sukurczach, zaangażował się w życie lokalnej społeczności. Doprowadził do założenia ochotniczej straży pożarnej w Lidzie, był prezesem mleczarni oraz założycielem lokalnego kółka rolniczego. – Za działalność na rzecz lokalnej społeczności został odznaczony w 1938 roku Srebrnym Krzyżem Zasługi – dodaje historyk. Znajdował też czas na pisanie wierszy i malowanie. 

Nie zapomniał przy tym o wojsku. W 1925 roku Pilecki odbył praktykę w 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Baranowiczach i został podporucznikiem rezerwy. Przeszedł również szkolenie w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu oraz organizował składające się z okolicznych osadników lokalne szwadrony Konnego Przysposobienia Wojskowego „Krakus”, wzorowane na lekkiej kawalerii polskiej. Oddziały z tej okolicy wcielono potem w charakterze kawalerii dywizyjnej do 19 Dywizji Piechoty, w której walczył też Pilecki.

W konspiracji

Tuż przed wybuchem wojny oficer został zmobilizowany i walczył jako dowódca plutonu w szwadronie kawalerii 19 Dywizji Piechoty. Bił się m.in. w okolicach Tomaszowa Mazowieckiego i Piotrkowa. – Już w pierwszym dniu wojny jego ułani zestrzelili niemiecki samolot, który leciał zbyt nisko nad ziemią – podaje dr Siwek. Po rozbiciu 19 DP Pilecki zebrał pozostałych ułanów i dołączył do bijącej się na południu kraju 41 Dywizji Piechoty. Około 20 września i ta dywizja została rozbita.

Pilecki przedostał się do okupowanej Warszawy, gdzie współtworzył Tajną Armię Polską. – Aby poznać warunki panujące w obozie koncentracyjnym Auschwitz, pozwolił aresztować się Niemcom 19 września 1940 roku podczas łapanki – przypomina historyk. W obozie zbierał i przekazywał materiały dotyczące popełnianego tam ludobójstwa. Zorganizował też obozową konspirację. W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 roku uciekł wraz z dwoma współwięźniami i sporządził raport przedstawiający zbrodnie popełniane w obozie. Po powrocie do Warszawy służył w oddziale III Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, walczył też w Powstaniu Warszawskim.

Po upadku tego zrywu oficer został osadzony w obozie jenieckim. Wyzwolony przez Amerykanów w 1945 roku dołączył do 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. Na rozkaz dowódcy gen. Władysława Andersa pułkownik wrócił do Polski, aby zdobywać informacje na temat działalności komunistów i NKWD oraz sytuacji żołnierzy AK.

Witold Pilecki na ławie oskarżonych 1948 r. Fot. Institute of National Remembrance Archive, Domena publiczna

Witold Pilecki został aresztowany przez bezpiekę 8 maja 1947 roku i oskarżony o działalność wywiadowczą. Stalinowski sąd skazał go na śmierć, wyrok wykonano 25 maja 1948 roku. Miejsce pochówku Pileckiego do dzisiaj nie jest znane. – Przez cały okres PRL-u nie wolno było wspominać o Pileckim. Dopiero w 1990 roku Sąd Najwyższy uniewinnił oficera, a w 2006 roku został on pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego – dodaje historyk.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: arch. IPN, Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
 
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Fundusze na obronność będą dalej rosły
Święto podchorążych
Wojskowi kicbokserzy nie zawiedli
Polskie „JAG” już działa
Szef MON-u na obradach w Berlinie
„Jaguar” grasuje w Drawsku
Trzynaścioro żołnierzy kandyduje do miana sportowca roku
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
Wybiła godzina zemsty
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Jesień przeciwlotników
Zmiana warty w PKW Liban
Co słychać pod wodą?
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Terytorialsi zobaczą więcej
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Karta dla rodzin wojskowych
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
Zyskać przewagę w powietrzu
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Setki cystern dla armii
Czworonożny żandarm w Paryżu
Aplikuj na kurs oficerski
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Olympus in Paris
Święto w rocznicę wybuchu powstania
„Husarz” wystartował
Transformacja wymogiem XXI wieku
Wzmacnianie granicy w toku
O amunicji w Bratysławie
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
W obronie Tobruku, Grobowca Szejka i na pustynnych patrolach
Olimp w Paryżu
Pożegnanie z Żaganiem
Transformacja dla zwycięstwa
Ostre słowa, mocne ciosy
Wojskowa służba zdrowia musi przejść transformację
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego
Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Od legionisty do oficera wywiadu
Bój o cyberbezpieczeństwo
Right Equipment for Right Time
„Szpej”, czyli najważniejszy jest żołnierz
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
„Szczury Tobruku” atakują
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Norwegowie na straży polskiego nieba
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Medycyna w wersji specjalnej
Jaka przyszłość artylerii?
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO