moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

16–30 września 1918 – rozstrzygająca operacja na zachodnim froncie

Alianci rozpoczęli wielką ofensywę niemal na całej długości frontu zachodniego, od Verdun aż do brzegów Morza Północnego. Była to rozstrzygająca operacja podjęta przez wojska sojusznicze w końcowej fazie Wielkiej Wojny. Tymczasem na ulicach Warszawy tłumy demonstrowały w sprawie kształtu wschodniej granicy przyszłego państwa polskiego.

19 września

Austro-węgierska nota hrabiego Buriana w sprawie podjęcia rozmów pokojowych była szeroko komentowana w prasie europejskiej. Początkowe reakcje były wstrzemięźliwe, ostrożne i raczej nieufne. W komentarzach pojawiały się głosy, iż apel o pokój ze strony Austro-Węgier trudno uznać za szczery, skoro państwa centralne nie deklarują gotowości do ustąpienia z terenów zajętych w czasie działań wojennych, np. z Alzacji czy Lotaryngii. Sceptycznie w tej sprawie wyrażała się dyplomacja amerykańska. Natomiast z przemówieniem ostro odrzucającym kompromis w sprawie pokoju wystąpił 19 września w parlamencie premier Francji, Georges Clemenceau. „Od wczoraj wiedzą jednak pobite Niemcy, kto stoi przeciw nim. Przypuszczały one, że zniszczenie pól, pożary miast, celowe grabieże, rafinowane gwałty i wszelkie zbrodnie pójdą w zapomnienie. Myślały, że będzie można bezkarnie mężów, kobiety i dzieci ciągnąć w hańbę niewoli. (…) Nastał piękny czas a naszym dzielnym żołnierzom przypadnie owoc najpiękniejszego zwycięstwa. Będą oni walczyć, aż nieprzyjaciel zrozumie, że nie istnieje możliwość układów między zbrodnią a prawem – mówił przed parlamentarzystami.

22 września

W Warszawie odbył się wiec w sprawie wschodnich granic państwa polskiego, zorganizowany – jak donosił Kurjer Polski – przez „grupę kresowych Polaków” mieszkających w stolicy. Głównym organizatorem tej manifestacji był książę Eustachy Sapieha, późniejszy twórca Komitetu Obrony Kresów Wschodnich. W skład wiecowego prezydium wchodziły osobistości ze świata nauki, m.in. Alfons Parczewski czy Marceli Nałęcz-Dobrowolski, który wystąpił z odczytem na temat polskości na kresach wschodnich.

Wiec, w którym wzięło udział ponad 1000 osób, zakończył się uchwałą, którą odczytał książę Sapieha. „Zważywszy, że ziemie dawnej Rzeczypospolitej za Niemnem i Bugiem historycznie, geograficznie i etnograficznie stanowią nieodłączną część Polski i są niezbędne dla naszej samodzielności politycznej, pomyślnego gospodarczego rozwoju, że oddzielenie ich od Polski byłoby krzywdą dla miljonowej, świadomej swojej polskości ludności tych ziem, która tysiącznemi podpisami stwierdziła swoją niezłomną wolę przynależności do Państwa Polskiego – wiec wzywa Rząd Polski, aby poczynił wszelkie starania dla zapewnienia naszych ziem wschodnich Państwu Polskiemu.” – głosiła uchwała.

26 września

Alianci rozpoczęli wielką ofensywę niemal na całej długości frontu zachodniego, od Verdun aż do brzegów Morza Północnego. W wielu punktach sojusznikom już pierwszego dnia udało się pokonać niemiecką obronę oraz przesunąć na wschód linię frontu. Ze względu na zaciekły opór Niemców postępy były jednak bardzo wolne. Ofensywę tę uznaje się za rozstrzygającą operację, podjętą przez wojska sojusznicze w końcowej fazie Wielkiej Wojny.

28 września

W Monitorze Polskim (nr 161 z 1918 r.) została opublikowana odezwa werbunkowa podpisana przez Stanisława Dzierzbickiego, Wiceprezydenta Ministrów (wicepremiera) oraz Franciszka Radziwiłła, dyrektora Komisji Wojskowej. Stała się ona powodem kryzysu gabinetowego w łonie władz Królestwa Polskiego. Na ogłoszenie odezwy werbunkowej przez Radę Królestwa naciskał gen. Hans von Beseler, generał-gubernator warszawski, a jednocześnie dowódca Polskiej Siły Zbrojnej, rozbudowywanej od wiosny 1917 r. jako armia Królestwa Polskiego. Tekst dokumentu był uzgadniany między polską cywilną administracją a niemieckim dowództwem odpowiedzialnym za sprawy wojskowe Królestwa. Otóż Polacy chcieli w odezwie wskazać Zamość jako jedno z miejsc werbunku. Tymczasem dowództwo niemieckie nie chciało wyrazić na to zgody, ponieważ według traktatu brzeskiego z lutego 1918 r. Zamość miał oficjalnie znajdować się na terenie „niepodległego państwa ukraińskiego”. Stanisław Dzierzbicki, który przewodniczył posiedzeniom Rady, był zdecydowany, aby nie ustępować Niemcom w tym zakresie, został jednak przegłosowany i ostatecznie o Zamościu w odezwie nie wspomniano. Szanując postanowienia Rady, Dzierzbicki odezwę podpisał, jednak zaraz potem ustąpił ze sprawowanej przez siebie funkcji wicepremiera.

29 września

We wrześniu dochodzi do gruntownej zmiany na froncie bałkańskim: z sojuszu państw centralnych wypadła Bułgaria. W połowie miesiąca wojska bułgarskie poniosły klęskę w bitwie z siłami alianckimi pod miejscowością Dobro Pole w Macedonii. Klęska ta przelała czarę goryczy żołnierzy bułgarskich, rozczarowanych fatalnym dowodzeniem i ciągłymi niepowodzeniami. Grupy dezerterów ruszyły na Sofię, żądając obalenia monarchii i rozliczenia rządu z klęsk. Wprawdzie buntownicy zostali rozbici przez wojska rządowe, jednak na froncie doszło już do załamania, które wyeliminowało Bułgarię z liczących się graczy. Przyniosło też całkowitą katastrofę armii bułgarskiej, która w szczytowych miesiącach liczyła ok. 720 tys. żołnierzy i wiązała na Bałkanach duże siły alianckie. W związku z zapaścią na froncie rząd bułgarski został zmuszony do podjęcia z aliantami rokowań pokojowych, które prowadzono w Salonikach. 29 września zostało podpisane przez delegatów bułgarskich oraz alianckich (reprezentowanych m.in. przez francuskiego generała Louisa Francheta d'Esperey'a) zawieszenie broni, będące de facto kapitulacją Bułgarii.

Wieść o wycofaniu się Bułgarii z wojny i całkowitym załamaniu na froncie bałkańskim wywołała ogromny niepokój w rządzie niemieckim. Jeszcze tego samego dnia, 29 września, marszałek Paul von Hindenburg oraz szef sztabu gen. Erich Ludendorff, pełniący funkcję głównodowodzących niemiecką armią, zwrócili się do cesarza Wilhelma II z żądaniem natychmiastowego zawieszenia broni i podjęcia rokowań pokojowych. Uznali, że uległa zachwianiu dotychczasowa równowaga sił między państwami centralnymi a aliantami. Operujące na Bałkanach oddziały alianckie mogły, po pokonaniu Bułgarii, ruszyć na północ, w kierunku Wiednia i Budapesztu, zagrażając bezpieczeństwu Austro-Węgier. To zagrożenie mogło prowadzić, ich zdaniem, do klęski państw centralnych.

Bibliografia:

Jarosław Centek, Reihsheer ery Seeckta (1921–1926), Warszawa 2010.
Jan Goclon, Gabinety Królestwa Polskiego 1917–1918. Skład, funkcjonowanie, działalność, [w:] Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, 6/2013.
Dariusz Jeziorny, Zdążyć przed rozpadem. Ostatnie wysiłki dyplomacji cesarsko-królewskiej na rzecz zakończenia udziału Austro-Węgier w I wojnie światowej, [w:] Dzieje Najnowsze, 4/2008.
Tomasz Schramm, Wygrać Polskę 1914-1918, Warszawa 1989.
Arkadiusz Stempin, Generał–pułkownik Hans Hartwig von Beseler — generalny gubernator warszawski w latach 1915–1918, [w:] Dzieje Najnowsze, 3/2011.
Kurjer Polski, nr 230 i 231 z 23 i 24 września 1918 r.

Mecenasem cyklu „Drogi do niepodległości" jest koncern PKN ORLEN.

Robert Sendek

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze

~Scooby
1537169880
Dla mnie niepodległość jest od 1992 https://www.youtube.com/watch?v=jokJJ1NDSSA
DB-3F-9C-53

„Jaguar” grasuje w Drawsku
 
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Right Equipment for Right Time
Transformacja dla zwycięstwa
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Karta dla rodzin wojskowych
Czworonożny żandarm w Paryżu
Wzmacnianie granicy w toku
Święto w rocznicę wybuchu powstania
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
O amunicji w Bratysławie
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
W MON-ie o modernizacji
Wojskowa służba zdrowia musi przejść transformację
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
Od legionisty do oficera wywiadu
Olympus in Paris
Wojskowi kicbokserzy nie zawiedli
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
Norwegowie na straży polskiego nieba
Ostre słowa, mocne ciosy
Jak Polacy szkolą Ukraińców
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Fundusze na obronność będą dalej rosły
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Szef MON-u na obradach w Berlinie
Jesień przeciwlotników
Terytorialsi zobaczą więcej
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
„Husarz” wystartował
Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Setki cystern dla armii
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
Święto podchorążych
Wybiła godzina zemsty
Polskie „JAG” już działa
Zmiana warty w PKW Liban
Co słychać pod wodą?
„Szpej”, czyli najważniejszy jest żołnierz
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Jaka przyszłość artylerii?
„Szczury Tobruku” atakują
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
Huge Help
Medycyna w wersji specjalnej
Olimp w Paryżu
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
Trzynaścioro żołnierzy kandyduje do miana sportowca roku

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO