W Instytucie Pamięci Narodowej zaprezentowano raport gen. Jürgena Stroopa, który 75 lat temu tłumił powstanie w getcie. – To wyjątkowy dokument obrazujący ludobójczą politykę niemiecką wobec Żydów i zbrodnię Holokaustu – mówił dr Jarosław Szarek, prezes IPN. W raporcie znajdują się też fotografie bojowników, którzy wiosną 1943 roku stawili opór niemieckim oddziałom.
Raport „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!” (Es gibt keinen jüdischen Wohnbezirk in Warschau mehr!) powstał w maju 1943 roku. Był urzędowym sprawozdaniem z pacyfikacji powstania w getcie. – 75-stronicowy dokument zawiera między innymi codzienne meldunki wysyłane przez gen. Stroopa do Friedricha Wilhelma Krügera, szefa SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie. W raporcie znajduje się także statystyka zabitych i aresztowanych Żydów – opisywała Marzena Kruk, dyrektor Archiwum IPN.
Do tekstu dołączono 52 czarno-białe zdjęcia zrobione podczas likwidacji getta. – Wiele z nich stało się fotograficznymi ikonami opowieści o Zagładzie i na stałe wpisały się w świadomość ludzi na całym świecie jako symbole Holokaustu – zaznaczała Kruk.
W 1943 roku powstały trzy egzemplarze raportu, jednak do dziś dotrwały tylko dwa. Jeden jest przechowywany w Narodowym Archiwum Stanów Zjednoczonych w Waszyngtonie, drugi w Archiwum IPN. To jeden z najcenniejszych dokumentów w zbiorach Instytutu. – Został odnaleziony po wojnie w Berlinie i przekazany przez aliantów stronie polskiej w 1948 roku – mówiła dyrektor Archiwum IPN.
Z kolei wiceprezes IPN, dr Mateusz Szpytma, zwrócił uwagę, że raport Stroopa był na procesie norymberskim jednym z dowodów zbrodni hitlerowskich popełnionej na ludności żydowskiej. Był też jednym z głównych dowodów w procesie przeciwko gen. Stroopowi w 1951 roku w Warszawie.
Na początku kwietnia – jak przypomniał prezes Jarosław Szarek – IPN otrzymał certyfikat potwierdzający wpisanie raportu na międzynarodową listę dziedzictwa UNESCO „Pamięć Świata”. Zawiera ona wykaz obiektów o szczególnym znaczeniu historycznym lub kulturowym.
W 2009 roku IPN wspólnie z Żydowskim Instytutem Historycznym w Warszawie opublikował raport Stroopa. Wersja cyfrowa dokumentu jest dostępna na stronie internetowej IPN www.pamiec.pl. – Chcemy pokazać ten bezcenny dokument warszawiakom. Obecnie jest on poddawany konserwacji, ale liczymy, że na jesieni uda się zorganizować wystawę, na której go zaprezentujemy – zapowiedział dr Jarosław Szarek, prezes IPN.
Pamiętamy o powstaniu
Podczas spotkania szefowie IPN mówili także o rozpoczętej kilka dni temu społecznej kampanii „Odważni na szlaku Machabeuszy”, która ma upamiętniać 75. rocznicę zrywu w getcie. – Powstanie było dramatycznym krzykiem ludności skazanej na zagładę. Ludzi, którzy wiedzieli, że ich walka jest przegrana, ale nie chcieli bezwolnie iść na śmierć – mówił dr Szarek. Dodał, że większość żydowskich bojowców poległa podczas walki lub została zamordowana. – Dziś chcemy ich przypomnieć, dlatego na plakacie wydanym z okazji kampanii pokazujmy twarze kilku z nich, uwiecznione przez gen. Stropa w jego raporcie – podkreślił dr Szpytma.
Plakaty IPN opowiadające o bohaterstwie żydowskich powstańców ukażą się w prasie ogólnopolskiej i regionalnej oraz Internecie. Będzie je można także oglądać w tramwajach warszawskich i w metrze.
Gen. Jürgen Stroop podczas II wojny brał udział w mordowaniu ludności żydowskiej na terenie Polski. Prowadził też akcje przeciwko ruchowi oporu na Ukrainie i Kaukazie. Od 19 kwietnia do 16 maja 1943 roku dowodził operacją likwidacji warszawskiego getta i tłumienia powstania. Został aresztowany 8 maja 1945 roku przez Amerykanów. Po wojnie został przekazany Polsce i skazany na karę śmierci za zbrodnie popełnione na ludności polskiej i żydowskiej. Stracono go 6 marca 1952 roku.
autor zdjęć: Anna Dąbrowska, Wikimedia Commons/Bundesarchiv
komentarze