moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Błękitna Armia na ekranie

Pokazuje niepublikowane dokumenty, drobiazgowo odtworzone rozmowy i sceny batalistyczne – to najkrótszy opis filmu o największej polskiej formacji zbrojnej z I wojny światowej. W grudniu w TVP odbędzie się premiera „Błękitnej Armii 1917-1919”. Producentem obrazu jest Centralna Biblioteka Wojskowa. Zdjęcia kręcono we Francji i Włoszech.

Jest 20 kwietnia 1919 roku. Wielkanoc. Stacja kolejowa w Ostrowie Wielkopolskim. W okolicy już od kilku godzin daje się odczuć, że niebawem wydarzy się tu coś ważnego. Na peronie orkiestra, grupa kilkudziesięciu żołnierzy – oficerów i szeregowych w mundurach Wojska Polskiego oraz okoliczni mieszkańcy. Nagle wyłania się parowóz i mozolnym ruchem wtacza się na stację długi sznur wagonów. Po chwili przed szereg oczekujących wysuwa się charakterystyczna postać gen. dyw. Józefa Dowbora-Muśnickiego, dowódcy wojsk wielkopolskich. Orkiestra zaczyna grać „Rotę”, a w drzwiach drugiego wagonu pojawia się gen. Józef Haller. Po powitaniu zwraca się do gen. Dowbora-Muśnickiego: – Niech Pan spojrzy, Panie Generale, wielu z nich urodzonych na obczyźnie, w Ameryce czy we Francji, widzi tę wymarzoną Polskę po raz pierwszy w życiu! Po chwili z wagonów wychodzą żołnierze. Niektórzy klękają i całują ziemię. Dla wielu podróż w ojczyste strony to spełnienie największego życiowego marzenia.

Tak w skrócie wygląda ostatnia scena filmu „Błękitna Armia 1917–1919”. To dokumentalny film o losach formacji powołanej, wyposażonej i wyszkolonej we Francji, która wiosną 1919 roku, gdy do Polski dotarł pierwszy transport żołnierzy, liczyła prawie 70 tysięcy ochotników. – W Roku Generała Hallera trzeba opowiedzieć o jego dokonaniach, a najłatwiej przedstawić je przez pryzmat dowodzonej przez niego armii – mówi dr Jan Tarczyński, dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej, która jest producentem filmu. – Założyliśmy, że głównym dokonaniem popularyzatorskim Ministerstwa Obrony Narodowej będzie właśnie film przedstawiający nieznany okres tworzenia tej formacji, a nie jej późniejsze działania w Polsce – dodaje dr Tarczyński, współscenarzysta. Autorzy obrazu skupili się więc na przedstawieniu okoliczności formowania Armii Polskiej, od koloru mundurów zwanej błękitną.

Z obu stron barykady, czyli początki

Film rozpoczyna się symboliczną sceną z pierwszych miesięcy wojny. Na froncie francusko-niemieckim w Szampanii, po dwóch stronach barykady, walczą Polacy. Po stronie francuskiej jest to słynny Legion Bajończyków, w okopach po przeciwnej stronie są Wielkopolanie wcieleni do armii niemieckiej.

Legion Bajończyków to jeden z pododdziałów Legii Cudzoziemskiej, składający się z Polaków, którzy ochotniczo wstąpili do tej formacji. Legion był pierwszym oddziałem polskim we Francji. Z powodu strat został jednak po roku rozwiązany. Okoliczności polityczne sprawiły, że sformowanie następnej narodowej formacji zbrojnej było możliwe dopiero w 1917 roku. Wtedy też, w związku z międzynarodową polityką coraz mocniej akcentującą konieczność odbudowy niepodległego państwa polskiego, została podjęta decyzja o utworzeniu Armii Polskiej we Francji.

Film „Błękitna Armia 1917–1919” dokładnie wyjaśnia kontekst polityczny i uwarunkowania, a także w sposób niemal kronikarski prezentuje proces formowania i rozwoju tej formacji. – Naszym podstawowym założeniem było przedstawienie dziejów tej armii w sposób zrozumiały dla wszystkich – mówi dr Jan Tarczyński. – To ma być obraz bez udziwnień, bo jest to pierwszy film na ten temat. Dlatego ma zawierać jak najszerszy przekaz historyczny – dodaje współscenarzysta.

Zdjęcia we Francji i Włoszech

Ekipa filmowa dotarła do wszystkich najważniejszych miejsc związanych z formowaniem, szkoleniem i działaniami bojowymi oddziałów na froncie francusko-niemieckim. – We Francji i Włoszech spędziliśmy kilkanaście dni. Odwiedziliśmy z ekipą wszystkie istotne miejsca. O każdym z nich opowiadamy w filmie – podkreśla Leszek Wiśniewski, reżyser „Błękitnej Armii 1917–1919” (wyreżyserował m.in. „Londyńskie dni generała Sikorskiego” czy film „Polska góra była ich redutą…”). Dzieje „Błękitnej Armii” opowiada narrator. Obraz dynamizują inscenizacje historyczne. Oprócz wspomnianej sceny na dworcu w Ostrowie Wielkopolskim czy obrazu pól Szampanii, wprowadzono fabularyzowane epizody przedstawiające m.in. atak 5 kompanii 1 Pułku Strzelców Polskich pod Bois de Raquette oraz rozmowy najwyższych rangą generałów o przyszłości Armii Polskiej, toczone w zaciszu wojskowych gabinetów.

Generał Haller: – O ile wiem, zacznie się wkrótce demobilizacja wojsk francuskich. Objęcie przez Armię Polską dywizji przeznaczonych w pierwszym rzędzie do demobilizacji mogłoby ją przyspieszyć. Po prostu personel polski zająłby miejsce francuskiego, a pozostałyby tylko francuskie sztaby demobilizujących się dywizji.
Marszałek Ferdinand Foch, głównodowodzący siłami sprzymierzonych: – Dobry pomysł. Trzeba tak zrobić.
Marszałek Foch do adiutanta: – Poprosić generała Weyganda.
Generał Maxime Weygand, szef sztabu generalnego (po wejściu do gabinetu): – Mamy spory kłopot, Panie Marszałku, z zaopatrzeniem dla …
Foch, przerywając mu: – Zostawcie to. Mówimy o Polsce i tylko o Polsce. Powiedzcie, które nasze dywizje kolonialne są wyznaczone do demobilizacji?
Weygand z lekkim ociąganiem: – Mamy teraz dwie algierskie i jedną marokańską, Panie Marszałku.
– Te trzy dywizje oddać natychmiast do dyspozycji pana generała Hallera. Proszę przygotować rozkazy – ucina generał Foch.

W scenach batalistycznych wzięły udział grupy rekonstrukcji historycznej z Iłży, Kielc i Radomia. Na planie pojawili się również pasjonaci z grup działających w myśl regulaminów, w umundurowaniu i z wyposażeniem armii niemieckiej z okresu I wojny światowej. Do epizodów aktorskich zostali zaangażowani artyści znani przede wszystkim ze scen teatralnych. W rolę generała Józefa Hallera wcielił się Krzysztof Olchawa z Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie. – To artyści z Lubelszczyzny lub współpracujący z tutejszymi teatrami. Był co prawda pomysł, by zaangażować ludzi znanych, ale doszliśmy do wniosku, że w dobie serialowego rozpasania te twarze mogą się kojarzyć niezbyt historycznie – wyjaśnia reżyser Leszek Wiśniewski.

Drobiazgowa dokumentacja

Całość filmowego obrazu uzupełniają pokazywane unikatowe dokumenty i ikonograficzne materiały archiwalne. Gromadzenie materiałów było żmudne, zajęło dokumentalistom kilka miesięcy. – To, co widzowie zobaczą na ekranie, jest wynikiem ciężkiej pracy zespołu pracowników Centralnej Biblioteki Wojskowej, poszukiwań w archiwach francuskich, bo polskie zbiory nie są niestety kompletne – wyjaśnia dr Jan Tarczyński. Dzięki temu w filmie pojawia się wiele nigdy niepublikowanych dokumentów. Wszystkie sceny są odtworzone z drobiazgową dokładnością. – Wypowiedzi i dialogi w inscenizacjach są oparte na autentycznych wypowiedziach, a gdy takich brakowało, budowaliśmy je ze sformułowań zawartych w dokumentach – podkreśla dr Tarczyński.

Dbałość o szczegóły widać także w scenografii i charakteryzacji aktorów. Realizatorzy podeszli z dużym pietyzmem do elementów umundurowania, wyposażenia, uzbrojenia czy wyglądu okopów z tamtego czasu. Wszystko zostało przygotowane z bardzo dużą starannością i według wzorów historycznych. – Takie było rygorystyczne założenie – mówi Leszek Wiśniewski.

Film, poza Francją i Włochami, był realizowany na terenie Polski. W Daleszycach w Świętokrzyskiem powstały sceny batalistyczne. Ekipa filmowa gościła również w Warszawie, Radomiu, Puławach i Lublinie, a także na dworcu kolejowym w Zbąszyniu. Obecnie trwa montaż. Ponadgodzinny dokument będzie miał premierę w najbliższe święta Bożego Narodzenia na antenie TVP Historia. – Zapowiada się mocne podsumowanie Roku Generała Hallera, bo to będzie po prostu dobry film – zapewnia dr Jan Tarczyński. – Tym obrazem staramy się przełamać obowiązujący trend upraszczania historii i realizujemy politykę historyczną przez rzetelne pokazywanie naszych dziejów – dodaje dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej.

Film „Błękitna Armia 1917–1919” jest finansowany przez Centralną Bibliotekę Wojskową. Realizatorem jest TVP SA Oddział w Lublinie. Reżyserem filmu jest Leszek Wiśniewski, a scenarzystami dr Jan Tarczyński i dr hab. Tadeusz Kondracki z Polskiej Akademii Nauk. Istotny wkład wnieśli konsultanci historyczni: prof. Janusz Odziemkowski z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, prof. Wiesław Jan Wysocki z UKSW, płk prof. Juliusz S. Tym z Akademii Sztuki Wojennej oraz mec. Piotr Andrzejewski, inicjator Centrum Pamięci gen. Hallera i Błękitnej Armii we Władysławowie.

Senat zdecydował, że rok 2017 będzie poświęcony pamięci gen. Hallera, w czerwcu przypadła bowiem 100. rocznica powołania Błękitnej Armii. 

Piotr Raszewski

autor zdjęć: Piotr Raszewski

dodaj komentarz

komentarze

~MJ Ksiazyk
1521231240
Witam, Dziękuję za ten wspaniały artykuł. Zapraszam do naszej rodzinnej kolekcji "Bajończycy - Błękitna Armia" http://ksiazyk.com/collection.Blekitna.Armia.html (kolekcja w toku) Pozdrawiam. Marie-Jeanne C. Ksiazyk, Paris contact@ksiazyk.com
B2-62-30-50

Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
 
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
O amunicji w Bratysławie
Transformacja wymogiem XXI wieku
Wzmacnianie granicy w toku
„Husarz” wystartował
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Karta dla rodzin wojskowych
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Terytorialsi zobaczą więcej
Olimp w Paryżu
Szef MON-u na obradach w Berlinie
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Wybiła godzina zemsty
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
Olympus in Paris
Zmiana warty w PKW Liban
„Szpej”, czyli najważniejszy jest żołnierz
Fundusze na obronność będą dalej rosły
Czworonożny żandarm w Paryżu
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego
„Szczury Tobruku” atakują
Jaka przyszłość artylerii?
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Setki cystern dla armii
Wojskowi kicbokserzy nie zawiedli
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
„Jaguar” grasuje w Drawsku
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Norwegowie na straży polskiego nieba
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Co słychać pod wodą?
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Od legionisty do oficera wywiadu
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Święto w rocznicę wybuchu powstania
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Polskie „JAG” już działa
Trzynaścioro żołnierzy kandyduje do miana sportowca roku
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Bój o cyberbezpieczeństwo
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Zyskać przewagę w powietrzu
Jesień przeciwlotników
Święto podchorążych
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Ostre słowa, mocne ciosy
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
Pożegnanie z Żaganiem
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
W obronie Tobruku, Grobowca Szejka i na pustynnych patrolach
Transformacja dla zwycięstwa
Right Equipment for Right Time
Medycyna w wersji specjalnej
Wojskowa służba zdrowia musi przejść transformację

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO