moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Rok „Jastrzębia” – żołnierza wyklętego

Gdy II wojna światowa dobiegała końca, miał zaledwie 20 lat. Ppor. Leon Taraszkiewicz był dowódcą jednej z najbardziej aktywnych grup partyzanckich na Lubelszczyźnie. Żołnierze „Jastrzębia” atakowali posterunki MO, transporty kolejowe i w brawurowych akcjach uwalniali więźniów politycznych. Rok 2017 w jego rodzinnej Włodawie jest poświęcony pamięci „Jastrzębia”.


Ppor. Leon Taraszkiewicz „Jastrząb" siedzi przy RKM-ie

Był lipiec 1946 roku. Do Chełma wraz z mężem i synową przyjechała Julia Malewska – siostra Bolesława Bieruta. Odwiedziła tu syna i po krótkim pobycie wszyscy ruszyli 

w drogę powrotną do Lublina. 18 kilometrów od granic miasta ich samochód został zatrzymany do – jak się wydawało – rutynowej kontroli wojskowej. Grupa, która upozorowała zasadzkę, składała się z żołnierzy oddziałów sierż. Stefana Brzuszka ps. „Boruta” i ppor. Leona Taraszkiewicza ps. „Jastrząb”. Gdy dowiedzieli się, że mają do czynienia z najbliższą rodziną ówczesnego prezydenta, postanowili zatrzymać wszystkich na dłużej. Tuż po akcji Taraszkiewicz udał się do komendanta Obwodu Włodawa Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość kpt. Zygmunta Szumowskiego „Komara”, by poinformować go o niecodziennej sytuacji. Na rozkaz dowódcy, po dwóch dniach od zatrzymania, krewni Bieruta zostali wypuszczeni, a partyzanci przekazali im odręcznie napisany list do prezydenta Krajowej Rady Narodowej, w którym prosili o podobny gest wobec więźniów politycznych.

Zatrzymanie najbliższych Bieruta, choć zupełnie przypadkowe, jest jedną z najbardziej znanych akcji z udziałem ppor. Leona Taraszkiewicza ps. „Jastrząb” – dowódcy partyzanckiego oddziału Obwodu Zrzeszenia WiN Włodawa. Choć zginął bardzo młodo, zasłynął z niezwykłej odwagi i wręcz brawurowych akcji. – „Jastrząb” działał z dużym rozmachem, szybko i zdecydowanie. Był jednym z najbardziej bitnych i dynamicznych, dowódców polowych – ocenia Grzegorz Makus, historyk i regionalista z Włodawy. Z kolei Mariusz Zańko, sekretarz Gminy Kodeń, inicjator wielu wydarzeń poświęconych żołnierzom podziemia antykomunistycznego z Lubelszczyzny, dodaje: – To był jeden z najbardziej rozpoznawalnych i najdzielniejszych partyzantów na terenie Polesia Zachodniego.

Wybuch II wojny światowej zastał 14-letniego wówczas Leona Taraszkiewicza w rodzinnej Włodawie. W połowie 1942 roku dostał wezwanie do obozu pracy przymusowej Organizacji Todta w Radomiu. Tam, pracując przy budowie infrastruktury kolejowej, nawiązał kontakt z żołnierzami lokalnego podziemia i przeprowadził pierwsze akcje dywersyjne. Odhaczał zasuwy w oknach wagonów, którymi w głąb Rosji byli transportowani żołnierze, umożliwiając im ucieczkę. Gdy spisek został wykryty, Taraszkiewicz trafił do więzienia. Jednak tego samego dnia udało mu się uciec i powrócić w okolice Włodawy. Później jeszcze kilkakrotnie wpadał w ręce gestapo, jednak za każdym razem udawało mu się uciec. W końcu wstąpił do sowieckiego partyzanckiego oddziału „Anatola”, w którym działał do zakończenia II wojny światowej. – Jest to jedyny dowódca partyzancki podziemia niepodległościowego, który miał epizod w szeregach partyzantki sowieckiej. Tam zdobywał doświadczenie i miał bardzo dobrą opinię wśród dowództwa tego oddziału – mówi dr Sławomir Poleszak z lubelskiego oddziału IPN. – Był to świetny początek, by robić karierę w nowej, komunistycznej Polsce. „Jastrząb” jednak z tego nie skorzystał – dodaje naukowiec.

W lipcu 1944 roku, po wkroczeniu do Polski Armii Czerwonej, Taraszkiewicz otrzymał propozycję pracy w Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego, a nawet objęcia stanowiska naczelnika lubelskiego więzienia. Odrzucił jednak możliwość współpracy z ówczesnym aparatem bezpieczeństwa. W końcu 1944 roku wraz z rodzicami i siostrą trafił do więzienia – najpierw na Zamek w Lublinie, a następnie do obozu w Błudku-Nowinach. Udało mu się jednak zbiec z transportu na Wschód i powrócić w rodzinne okolice. Tu skontaktował się z pozostającymi w konspiracji żołnierzami byłej Armii Krajowej i trafił do oddziału dowodzonego przez Tadeusza Bychawskiego „Sępa”. Przyjął pseudonim „Jastrząb”.

W czerwcu 1945 roku, po śmierci „Sępa”, Taraszkiewicz został dowódcą grupy. Oddział zaczął się rozrastać, w szczytowym okresie liczył około stu partyzantów. Żołnierze „Jastrzębia” organizowali wiele działań dywersyjnych: rozbrajali posterunki milicji obywatelskiej, atakowali transporty kolejowe z żołnierzami NKWD i UB, a w lutym 1946 roku przeprowadzili zakrojoną na wielką skalę akcję w Parczewie, wymierzoną w sojuszników komunistycznej władzy. Weszli do miasta, zajęli budynki Urzędu Pocztowego, Spółdzielni Rolniczo-Handlowej i stoczyli walkę w gmachu Urzędu Bezpieczeństwa. Następnie, w miejscowym sklepie, zgromadzili około 20 podejrzanych o współpracę z bezpieką i zlikwidowali czterech, w tym trzech pochodzenia żydowskiego, współpracowników komunistycznej władzy. – Akcje, które w ciągu dwóch lat przeprowadził „Jastrząb”, były bardzo skuteczne. Przed każdym zadaniem zarządzał odprawę, podczas której partyzanci szczegółowo analizowali plan działań – mówi Mariusz Zańko.

Najbardziej spektakularną akcję żołnierze „Jastrzębia” przeprowadzili kilka miesięcy później. Działając przy wsparciu oddziałów Józefa Struga „Ordona”, najpierw zdobyli samochody, później – odwracając uwagę funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa – rozbili posterunki w Milejowie i Łęcznej, by finalnie wkroczyć do Włodawy. Zajęli centralę telefoniczną, przerwali łączność, a następnie skierowali się w stronę miejscowej komendy MO i Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Tam uwolnili niemal 80 więźniów. – To jest przykład koronkowej wręcz roboty, poczynając od przygotowań, wywiadu, dywersji i samej akcji. Akcja „Jastrzębia” we Włodawie dobitnie pokazuje, jak doskonale, mimo młodego wieku, był przygotowany do roli dowódcy – podkreśla Grzegorz Makus.

Kolejnym celem żołnierzy „Jastrzębia” był Radzyń Podlaski. Miejscowe oddziały WiN znów zwarły szyki i w sile ponad 350 partyzantów w noc sylwestrową 1946 roku weszły do miasta. Siły resortowe zdołały się jednak obronić, choć walki z oddziałami UB–KBW trwały do 3 stycznia. Wtedy partyzanci zaczęli się wycofywać. Oddział „Jastrzębia” pod Okalewem zorganizował udaną zasadzkę na grupę pościgową i przybył pod Siemień. Tam, podczas próby rozbrojenia stacjonującej w miejscowej szkole grupy propagandowej KBP, ppor. Leon Taraszkiewicz został ranny. Zmarł 3 stycznia 1947 roku podczas transportu do lekarskiej kwatery. Miał zaledwie 22 lata.

Żołnierze pochowali swojego dowódcę w partyzanckiej mogile w Siemieniu. Na grobie widniał jedynie napis „Leon”. Szczątki ppor. Leona Taraszkiewicza zostały ekshumowane w listopadzie 2016 roku. Po siedemdziesięciu latach, w połowie lipca tego roku, dzięki staraniom siostry „Jastrzębia” Rozalii Otty i miejscowych samorządowców, zostały przeniesione do rodzinnego grobowca we Włodawie. W uroczystościach pogrzebowych wzięli udział przedstawiciele rządu i władz samorządowych. „Jastrzębia” żegnała też miejscowa ludność – około półtora tysiąca osób. Ppor. Leon Taraszkiewicz spoczął w rodzinnym grobowcu, gdzie znajduje się również symboliczna mogiła jego brata, Edwarda ps. „Żelazny”. – Po tym, jak zginął „Jastrząb”, to właśnie „Żelazny” przejął jego obowiązki i kontynuował tę walkę niemal do końca 1951 roku – zwraca uwagę dr Sławomir Poleszak z IPN. Faktyczne miejsce pochówku „Żelaznego” nie jest obecnie znane.  

We Włodawie obchodzony jest „Rok Jastrzębia”. Sylwetkę ppor. Leona Taraszkiewicza przypominają liczne wydarzenia, które są tu organizowane od stycznia. Na początku roku odbyła się konferencja popularnonaukowa poświęcona działalności oddziału „Jastrzębia”. Z kolei w lutym miała miejsce specjalna, włodawska edycja Biegu Tropem Wilczym. Natomiast najbardziej doniosłym akcentem włodawskich uroczystości było złożenie szczątków Leonarda Taraszkiewicza w rodzinnej mogile.

Piotr Raszewski

autor zdjęć: wykleci.ipn.gov.pl, Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
 
Determinacja i wola walki to podstawa
Aplikuj na kurs oficerski
Karta dla rodzin wojskowych
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Wybiła godzina zemsty
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Bój o cyberbezpieczeństwo
Użyteczno-bojowy sprawdzian lubelskich i szwedzkich terytorialsów
Olympus in Paris
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
Ustawa amunicyjna podpisana przez prezydenta
Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Czworonożny żandarm w Paryżu
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
W obronie Tobruku, Grobowca Szejka i na pustynnych patrolach
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Fundusze na obronność będą dalej rosły
„Feniks” wciąż jest potrzebny
Cele polskiej armii i wnioski z wojny na Ukrainie
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Mniej obcy w obcym kraju
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
Jesień przeciwlotników
Zyskać przewagę w powietrzu
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Co słychać pod wodą?
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Srebro na krótkim torze reprezentanta braniewskiej brygady
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Ostre słowa, mocne ciosy
Zmiana warty w PKW Liban
„Jaguar” grasuje w Drawsku
Olimp w Paryżu
Szkoleniowa pomoc dla walczącej Ukrainy
Transformacja wymogiem XXI wieku
Polskie „JAG” już działa
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
„Szczury Tobruku” atakują
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Wojsko otrzymało sprzęt do budowy Tarczy Wschód
Setki cystern dla armii
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
Ogień Czarnej Pantery
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Homar, czyli przełom
Pożegnanie z Żaganiem
Podziękowania dla żołnierzy reprezentujących w sporcie lubuską dywizję
Terytorialsi zobaczą więcej
Medycyna „pancerna”

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO