W kwietniu w Polsce będzie stacjonować nawet 7 tys. żołnierzy NATO, głównie Amerykanów. W sumie na krajowych poligonach ma w tym roku ćwiczyć około 30 tys. wojskowych z sojuszniczych armii. – To sprawdzian funkcjonowania państwa – mówił prof. Wojciech Fałkowski na posiedzeniu sejmowej Komisji Obrony Narodowej.

Wiceminister Wojciech Fałkowski przedstawił posłom informację o funkcjonowaniu systemu Host Nation Support (HNS), czyli wsparcia państwa gospodarza przyjmującego wojska sojusznicze. – W tej chwili na terenie Polski znajduje się około 3,5 tys. żołnierzy amerykańskich, którzy wraz ze sprzętem zostali zakwaterowani w garnizonach w pobliżu granicy zachodniej i w centralnych regionach Polski – mówił prof. Fałkowski. – W kwietniu tych żołnierzy będzie nawet 7 tys. Ta liczba będzie zmienna, bo wojska te będą brały udział w ćwiczeniach na terenie krajów bałtyckich oraz na południu Europy – podkreślał wiceminister Fałkowski.

Do Polski przyjechali przede wszystkim żołnierze z USA, ale na naszym terytorium będą też stacjonować pododdziały z Wielkiej Brytanii i Rumunii. – Do przyjazdu przymierzają się także Chorwaci – dodał prof. Fałkowski. Ale to niejedyni wojskowi, którzy znajdą się w Polsce w tym roku. Wiceminister zapowiedział, że w sumie na ćwiczenia do Polski przyjedzie nawet 30 tysięcy żołnierzy NATO.

Wiceminister zaznaczył, że tak duża obecność sojuszniczych wojsk nakłada na polską stronę liczne obowiązki. – Musimy zapewnić zabezpieczenie materiałowe i techniczne, możliwość szybkiego transportu i ruchu wojsk. Państwo musi też zagwarantować sprawnie działającą infrastrukturę na ćwiczeniach poligonowych. Należy także zapewnić to, czego wymaga normalne życie koszarowe, czyli usługi, zabezpieczenie medyczne, obsługę prawną – wyliczał przedstawiciel MON. Zadania te musi wypełniać nie tylko wojsko, lecz także administracja publiczna. – To sprawdzian funkcjonowania struktur organizacyjnych całego państwa – zauważył wiceminister obrony.

Jakie problemy wiążą się z obecnością w Polsce żołnierzy z różnych armii? Chodzi zarówno o kwestie typowo wojskowe (na przykład o zapewnienie spójnego systemu łączności), jak i sprawy kulturowe czy znajomość języka angielskiego. – Nie ma pewności, czy wszyscy żołnierze porozumiewają się w języku angielskim na tyle sprawnie, by móc ze sobą współpracować – mówił wiceminister. – Wielonarodowość powoduje konieczność opracowania zasad współdziałania, które uwzględnią odmienną kulturę, organizację wojskową i sposoby dowodzenia wojskami – przyznał prof. Fałkowski.

Z kolei płk Robert Woźniak, pełnomocnik MON ds. HNS i jednocześnie szef Zarządu Logistyki – P4 w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego, mówił o tym, że w ciągu ostatnich trzech lat znacznie wzrosła liczba zagranicznych żołnierzy ćwiczących w Polsce. W 2013 roku na naszym terytorium przebywało około 4 tys. żołnierzy z sojuszniczych armii, trzy lata później ich liczba zwiększyła się aż pięciokrotnie. Co w praktyce oznacza ten wzrost? Na przykład, w 2013 roku zorganizowano 34 przejazdy wojskowych konwojów po drogach krajowych. Tymczasem w ubiegłym roku – już ponad 300. – Obciążenie struktur HNS wzrosło w ostatnich latach w sposób nieproporcjonalny. System nie jest do końca przygotowany na przyjęcie takiej liczby żołnierzy – zauważył płk Woźniak. Dodał jednak, że na bieżąco jest modyfikowany, tak by odpowiadać aktualnym potrzebom.

Pełnomocnik MON ds. HNS przypomniał, że koszty utrzymania wojsk w danym kraju są rozłożone na państwo wysyłające żołnierzy oraz na gospodarza. – W NATO obowiązuje zasada, że za przemieszczanie i rozmieszczanie wojsk oraz udostępnienie infrastruktury płaci państwo wysyłające oddziały. Państwo gospodarz natomiast udostępnia teren, infrastrukturę i fachowców – mówił płk Woźniak. Dodał, że w MON został opracowany program „HNS Plus”, który zakłada bezpłatne wsparcie logistyczne dla wojsk sojuszniczych. Jego wartość szacuje się na około 56 milionów złotych. – Chodzi tu o finansowanie takich kwestii, jak wyżywienie, zakwaterowanie, media, teleinformatykę. Dopiero po roku będziemy wiedzieć dokładnie, ile nas te wojska kosztują. Może się okazać, że nawet mniej, niż się spodziewaliśmy – mówił płk Woźniak. Dodał, że Amerykanie sporo kosztów przejęli na siebie, bo mają już podpisane umowy z cywilnymi firmami, które obsługują ich pobyt.

Posłanka Anna Maria Siarkowska (Kukiz ’15) chciała wiedzieć, czy Polska jest w gotowa przyjąć wojska sojusznicze w czasie wojny, ale prof. Fałkowski odpowiedział, że są to kwestie poufne. Przyznał jednak, że obecna infrastruktura nie jest przystosowana do tak dużej liczby żołnierzy, jaka przyjeżdża do Polski. – Byłem ostatnio w bazie w Mirosławcu. Tam nie przewiduje się wprawdzie wojsk sojuszniczych, ale będzie to baza dla bezzałogowców i mają tam służyć eksperci, także międzynarodowi. Niestety, stopień zapóźnień jest kolosalny, tego w miesiąc czy trzy miesiące nie nadrobimy – przekonywał prof. Fałkowski.

Pułkownik Woźniak zastrzegł jednak, że bazy, w których znaleźli się Amerykanie, są do tego bardzo dobrze przygotowane. – Można powiedzieć, że warunki, jakie im stworzyliśmy, przekroczyły oczekiwania Amerykanów – stwierdził.

Posłowie pytali także, czy zmiana na stanowisku prezydenta USA nie wpłynie na zmianę zasad finansowania pobytu amerykańskich żołnierzy w Polsce i czy nie okaże się, że wkrótce będziemy musieli płacić za obecność Sojuszu na wschodniej flance. – Amerykanie przyjmują takie plany finansowe na pięć lat, więc nie powinniśmy się martwić, że za pół roku coś się w tej mierze zmieni – zapewniał poseł Michał Jach, przewodniczący komisji.

Pułkownik Woźniak zapowiedział również, że po opracowaniu „Strategicznego przeglądu obronnego” rząd będzie chciał wprowadzić zmiany legislacyjne dotyczące zasad przyjmowania wojsk sojuszniczych w Polsce. – Chcemy zdefiniować konkretne zadania dla konkretnych ministerstw – wyjaśnił. – Dwa ostatnie szczyty NATO potwierdziły, że wypełnienie obowiązków państwa gospodarza i rozwój zdolności w tym zakresie są kluczowe dla wzmocnienia wschodniej flanki – podsumował płk Woźniak.