Trzy dni obrad, program zawierający ponad osiemdziesiąt referatów, sesja plenarna i trzy panele tematyczne – polsko-ukraińską konferencję naukową „Człowiek i technika na polach bitew wojen światowych” zorganizowano z wyjątkowym rozmachem. Międzynarodowy zjazd historyków wojskowości odbył się pod koniec października we Lwowie. Tego rodzaju inicjatywy naukowe są cenne, bo umożliwiają wymianę poglądów i doświadczeń. Bez dyskursu zamiera nauka, a bez rozwoju nauki nie będzie można uczyć się historii, a przede wszystkim z historii.

Marek Tulliusz Cyceron powiedział kiedyś, że „Historia jest nauczycielką życia”. Ta prawda sprawiała, że wielu wybitnych dowódców wojskowych szczególną wagę przywiązywało do znajomości historii, w tym dziejów dotyczących wojen i wojskowości. Aktualności słów Cycerona nie trzeba udowadniać, czego potwierdzeniem są m.in. wielkie imprezy naukowe poświęcone historii konfliktów zbrojnych. Siedemdziesiąt lat po zakończeniu II wojny światowej, wspólnymi siłami polskich historyków z Instytutu Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz ukraińskich naukowców z Narodowej Akademii Wojsk Lądowych im. hetmana Piotra Sahajdacznego we Lwowie, udało się zorganizować bogatą tematycznie konferencję naukową „Człowiek i technika na polach bitew wojen światowych”. Jako jeden z jej uczestników mogę zapewnić, że było to wyjątkowo ciekawe spotkanie.

W delegacji polskiej, liczącej niemal trzydzieści osób, znaleźli się przedstawiciele ośrodków uniwersyteckich i akademickich, w tym Akademii Obrony Narodowej w Warszawie, Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni czy Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych im. gen. Tadeusza Kościuszki we Wrocławiu. Nie zabrakło również historyków wojskowości z ośrodków cywilnych, a także archiwistów, reprezentowanych przez przedstawicieli Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim – dyrektora archiwum dr. Tomasza Matuszaka. Stronę ukraińską reprezentowali nie tylko przedstawiciele lwowskiej akademii, lecz także pracownicy innych ośrodków tak cywilnych, jak i wojskowych.

Idea zestawienia czynnika ludzkiego z technicznym wymiarem konfliktów zbrojnych przewijała się w każdym z prezentowanych w trakcie obrad referatów. Począwszy od odniesień do zagrożenia bezpieczeństwa informacyjnego w realiach nowoczesnych wojen i kryzysów, przez zagadnienia rozwoju i wykorzystania lotnictwa wojskowego czy broni pancernej, wszelkie podejmowane przez prelegentów kwestie prezentowały najnowszy stan badań, nierzadko wywołując długą dyskusję. Nie zabrakło referatów przekrojowych, ukazujących podjęte zagadnienie w skali ogólnoeuropejskiej. Przykładem wystąpienie pt. „Rozwój i zastosowanie aeronautyki wojskowej w І wojnie światowej” przygotowane przez dr. Tomasza Matuszaka. Wiele wystąpień ujętych było w panele tematyczne poświęcone takim zagadnieniom, jak: historia rozwoju i udoskonalania uzbrojenia i techniki wojskowej, rozwój sztuki wojennej czy antropologiczne aspekty wojen.

O ile zagadnienia dziejów techniki i sztuki wojennej są naturalnymi elementami rozważań historyczno-wojskowych, o tyle kwestie antropologiczne – mimo że istotne – wydają się mniej oczywiste. Poświęcenie im oddzielnego panelu obrad pozwoliło na podkreślenie m.in. czynnika ludzkiego, kwestii psychologicznych oraz politycznych. Liczba wystąpień i ich różnorodność tematyczna sprawiła, że w zasadzie w każdym panelu można było odnaleźć wiele nowych i interesujących treści. Poruszano takie tematy jak: „natura w służbie wojny”, czyli udział zwierząt w działaniach wojennych, zagadnienia dotyczące słynnej niemieckiej Enigmy, a także wykorzystanie chemicznych środków walki oraz ekonomiczne aspekty jej prowadzenia.

Takie inicjatywy naukowe, zawsze są cenne, ponieaż umożliwiają wymianę poglądów i doświadczeń. Bez dyskursu zamiera nauka, a bez rozwoju nauki nie będzie można uczyć się historii, a przede wszystkim z historii. Tegoroczna konferencja była drugą tego typu. Poprzednia, zorganizowana w czerwcu 2014 roku, związana była z obradami XII Ogólnopolskiego Forum Historyków Wojskowości. Ustalenia środowiska naukowego będą szerzej dostępne dla wszystkich miłośników dziejów wojen za sprawą planowanego w niedalekiej przyszłości wydawnictwa naukowego, będącego pokłosiem tegorocznej konferencji.

Maciej Hubka podczas konferencji wygłosił wykład o roli przygotowania fortyfikacyjnego terenu oraz budownictwa wojskowego. Referat był zatytułowany „Anlage Mitte – Piliza Stellung. Idea, budowa i wykorzystanie niemieckich umocnień z lat II wojny światowej w rejonie Tomaszowa Mazowieckiego”.